Ngày 15/12, tại tỉnh Sóc Trăng đã diễn ra cuộc họp về nguồn vật liệu xây dựng phục vụ cho các dự án đường bộ cao tốc trong khu vực Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) giai đoạn 2021 - 2025, do Bộ Tài Nguyên và Môi trường, Bộ Giao thông Vận tải chủ trì.
Lo thiếu cát
Theo báo cáo của Ban quản lý dự án Mỹ Thuận, giai đoạn 2022 - 2025 nhiều dự án lớn trong khu vực được triển khai đồng bộ, như: Dự án cao tốc Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng dài 188,2km, dự án cao tốc Cao Lãnh - An Hữu dài 27,4km, dự án cao tốc Mỹ An - Cao Lãnh dài 26,5km... dẫn đến nguy cơ thiếu vật liệu, đặc biệt là cát đắp nền đường.
Qua khảo sát và thực tế triển khai các dự án khu vực ĐBSCL trong thời gian qua, nguồn vật liệu cát đủ tiêu chuẩn sử dụng trực tiếp cho đường cao tốc chủ yếu tập trung ở các tỉnh đầu nguồn sông Tiền và sông Hậu là An Giang và Đồng Tháp.
Các tỉnh hạ lưu sông Tiền và sông Hậu hiện có Sóc Trăng và Vĩnh Long có trữ lượng cát sông đã quy hoạch là tương đối lớn. Các tỉnh còn lại là Trà Vinh, Bến Tre, Cần Thơ có nguồn vật liệu cát sông nhưng trữ lượng không lớn và lẫn nhiều bùn sét.
Nhiều dự án đường cao tốc sẽ được triển khai xây dựng ở ĐBSCL trong thời gian tới (Ảnh minh họa: DT).
Riêng ở Sóc Trăng, tỉnh đang triển khai áp dụng cơ chế đặc thù trong cấp phép khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường để phục vụ dự án cao tốc Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng giai đoạn 1. Theo đó, chủ đầu tư phối hợp chặt chẽ với các sở, ngành liên quan tổ chức khảo sát để hoàn thiện hồ sơ khảo sát vật liệu xây dựng phục vụ dự án thành phần được phân cấp.
Để giải quyết những khó khăn về vật liệu cho dự án, Ban quản lý dự án Mỹ Thuận và lãnh đạo Bộ Giao thông Vận tải đã có nhiều cuộc làm việc với UBND các tỉnh An Giang, Đồng Tháp, Trà Vinh, Bến Tre, Cần Thơ, Sóc Trăng... đề nghị được hỗ trợ nguồn vật liệu cát đắp nền cho dự án.
Tuy nhiên, đến nay chỉ có An Giang dự kiến cung cấp khoảng 1,1 triệu m3 cát cho dự án từ nguồn tăng 50% công suất các mỏ đang khai thác. Các địa phương khác trong khu vực đều chưa có kế hoạch cung cấp cát cho dự án.
Như vậy, đến nay dự án vẫn chưa xác định được đủ nguồn vật liệu cát đắp nền cho dự án. Đây là điểm mấu chốt và ảnh hưởng rất lớn đến dự án.
Tập trung nguồn lực hỗ trợ cho ĐBSCL
Ông Huỳnh Minh Tuấn, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Tháp, cho biết, hiện có 14 mỏ cát đang khai thác. Khả năng khai thác theo giấy phép năm 2022 còn lại 3,13/5,21 triệu m3.
Tỉnh Đồng Tháp có 2 đường cao tốc đi qua gồm Cao Lãnh - An Hữu và Cao Lãnh - Mỹ An, với số lượng cát san lấp khoảng 6 triệu m3 và tỉnh cam kết cung ứng đủ số lượng cát này.
Theo ông Tuấn, đối với việc nâng công suất theo chủ trương của nghị quyết, Đồng Tháp rà soát lại thì có thể cung ứng tăng lên 50%, được khoảng 1,8 triệu đến gần 1,9 triệu m3. Tính ra để đáp ứng được cho cao tốc Cao Lãnh - An Hữu và Cao Lãnh - Mỹ An cộng thêm tăng 50% công suất nữa thì cũng khoảng gần 8 triệu m3.
Bộ TN&MT, Bộ GTVT làm việc với các địa phương về nguồn vật liệu xây dựng các dự án ở ĐBSCL (Ảnh: XL).
Ông Trần Văn Lâu, Chủ tịch UBND tỉnh Sóc Trăng, cho rằng khó khăn là nguồn vật liệu cát san lấp, có tỉnh có, tỉnh không. Sóc Trăng cam kết sẵn sàng chia sẻ nguồn cát cho các tỉnh không có nguồn.
Tuy nhiên, khó khăn của Sóc Trăng là nhu cầu sử dụng nguồn cát làm vật liệu xây dựng rất lớn, nhưng địa thế nằm ở cuối nguồn sông Hậu nên cát lòng sông thuộc Sóc Trăng có chất lượng xấu (cát, bùn lẫn nhiều tạp chất), khó đáp ứng chất lượng.
"Trên sông Hậu qua địa bàn Sóc Trăng, qua khảo sát có khoảng 12 mỏ cát sông. Trong đó, có 2 mỏ đã cấp quyết định chủ trương đầu tư, đến nay cũng đã hết hạn. 2 mỏ này trữ lượng khoảng 3 triệu m3. Còn lại 10 mỏ đã khảo sát sơ bộ, đánh giá 5 mỏ có trữ lượng khoảng 2,5 triệu m3, 5 mỏ chưa khảo sát", ông Lâu thông tin.
Theo Chủ tịch UBND tỉnh Sóc Trăng, trữ lượng cát biển của Sóc Trăng khoảng 13 tỷ m3, độ mặn không cao. Đây là điều kiện rất lớn nếu được quan tâm khai thác có thể phục vụ cho các dự án trọng điểm quốc gia tại khu vực ĐBSCL.
Sóc Trăng đề nghị Bộ Giao thông Vận tải, Bộ Tài nguyên và Môi trường và các bộ, ngành Trung ương quan tâm hỗ trợ hoàn thành dự án đánh giá tài nguyên khoáng sản, phục vụ khai thác cát biển đáp ứng nhu cầu san lấp các dự án cao tốc và hạ tầng giao thông, đô thị vùng ĐBSCL.
Thứ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Nguyễn Duy Lâm cho biết, đối với ĐBSCL có nền đất yếu, vì vậy việc thi công nền đường là nhân tố quyết định quan trọng của dự án. Do đó, việc sử dụng nguồn vật liệu cát để đắp nền là hết sức cần thiết và ĐBSCL có những khu vực có nguồn cát dồi dào.
Bộ Giao thông Vận tải mong muốn các tỉnh nâng cao trách nhiệm cùng với Bộ và các cơ quan Trung ương để đáp ứng yêu cầu của dự án.
Ông Trần Quý Kiên, Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường, khẳng định các Bộ, ngành sẽ tập trung nguồn lực để hỗ trợ cho ĐBSCL. ĐBSCL hoàn toàn có thể chủ động nguồn cát sông cho các dự án cao tốc, đặc biệt là Tiền Giang, Đồng Tháp, Vĩnh Long, An Giang với trữ lượng cát sông được đánh giá dồi dào.
Thứ trưởng Trần Quý Kiên thông tin thêm, trong 39 triệu m3 cát, năm 2023 chỉ sử dụng khoảng 16 triệu m3, còn 23 triệu m3 rơi vào năm 2024, đầu năm 2025 chứ không phải cần dồn dập.
"Từng địa phương trên cơ sở đó rà soát, bổ sung lại, tính toán, cân đối, kể cả việc xem xét, nâng công suất theo các nghị quyết của Chính phủ để đăng ký, chủ động báo cáo, đề xuất trữ lượng, có thể cung cấp được cho tuyến dọc qua 4 tỉnh là ổn rồi. Còn tuyến ngang thì nhu cầu chậm hơn, khởi công chậm hơn 8 tháng", ông Kiên nhấn mạnh.
